44. Нижанковичі, 1448 р.

Михайло Грушевський

Кор[оль] Казимир надає німецьке право містечку Краснополю (Нижанковичам) в пов[іті] Перемиськім, 27 липня 1448 р.

In nomine Domini. Amen. Ad perpetuam rei memoriam.

Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimenta, alta regum et principum decreverunt consilia ea litterarum apicibus et testium annotatione perennari, ne lapsu temporis evanescant, proinde nos Casimirus Dei gratia rex Poloniae, necnon terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiaviae, magnus dux Lituaniae Pomeraniaeque dominus et heres Russiae etс.

Significamus quibus expedit universis, presentibus et futuris, tenore presentium mediante, quomodo oppidum nostrum Crasnopol hominum affluentia adimplere et ipsius conditionem meliorem facere instantiisque et petitionibus humilibus, nobis pro parte consulum et totius communitatis dicti oppidi Crasnopol porrectis, benigno permoti volentesque eos gratiis nostris prout et civitates eae et oppida ipsis gaudere et praevenire et amplecti, ipsum oppidum nostrum Crasnopol in districtu Premysliensi situm, prout in suis metis, finibus et graniciebus, longe lata (!) et circumferentialiter extitit distinctum et limitatum, de iure polonico et quovis alio in ius theutonicum, quod maideburgense dicitur, transferimus perpetuo duraturum, removimusque ibidem omnia iura polonicalia et quaevis ea et consuetudines universas, quae ipsum ius theutonicum ut saepe perturbare consueverunt.

Eximimus insuper, absolvimus et perpetuo liberamus omnes et singulos incolas, oppidanos predicti nostri oppidi Crasnopole ab omni iurisdictione et potestate omnium regni nostri Poloniae palatinorum, castellanorum, capitaneorum, iudicum, subiudicum, camerariorum et succamerariorum caeterorumque dignitariorum et officialium ac ministerialium eorundem, coram ipsis aut ipsorum aliquo pro causis sive magnis sive parvis, ita puta furti, incendii, homicidii, mutilationis membrorum seu aliis enormibus excessibus citati minime respondebunt nee aliquas penas solvere tenebuntur, sed oppidani et incolae oppidi predicti coram ipsorum advocato, advocatus vero coram nobis vel nostro iudicio generali, dum tantum per literam nostram sigillo nostro sigillatam fuerit evocatus vel citatus, et hoc si in reddenda iustitia fuerit negligens et remissus, tunc non aliter, quam suo iure theuthonico predicto de se querulantibus respondere sint astricti.

In cauis autem criminalibus et capitalibus superius expressis advocato pro tempore existenti iudicandi, puniendi, sententiandi, pectendi (!) et condemnandi plenam damus tenore presentium facultatem, prout hoc ipsum ius theuthonicuin in omnibus suis punclis, conditionibus, articulis et clausulis postulat et requirit, iuribus tamen nostris in omnibus semper salvis.

Praelerea volentes, ut idem oppidum nostrum Crasnopole meliora recipiat incrementa, omnes eius inhabitatores et incolas ab omnibus teloneis eisquo exactionibus, poduodis curruum et equorum penitus eximimus et liberamus, stante duntaxat libertate coram ipsis, per nos per decennium in eis nostris uteris specialibus data et concessa.

Postquam autem libertas huiusmodi eorum expirabit, nunc solum volumus eos esse ad dandum poduodas curruum obligatos. Insuper ex speciali nostro favore omnibus vectoribus et mercatoribus dicti oppidi et eius per huiusmodi oppidanum cum rebus seu mercibus quibuscunque ad alias civitates transeuntibus dedimus omnimodam facultatem viis rectis ad oppida Krzywca, Dubiecko et alia ire, progredi, taliter tamen, quod teloneum Praemisliae dent et realiter in Crasnopole apud teloneatorem aut cui huiusmodi telonei exacta reponant.

Item predicti oppidanei omnes domos, areas, prata, agros, hortos, quae ipsis dantur et exmensuratae sunt, habebunt et possidebunt cum eorum successoribus legitimis nunc et in aevum obtinebuntque omnimodam potestatem ipsas seu ipsa vendere, alienare et commutare, prout unicuique eorum melius et rutilius videatur expedire.

Etiam predicti oppidani habebunt plenum posse pro suis usibus pisces in ripis fluvii Wiar piscari. Item volumus, ut nullus audeat potum aliquem puta vinum, medonem vendere et propinare absque consulum scienlia et praesertim absque consensu. Item quando aliae nostrae civitates et oppida ex mandato nostro seu ad expeditionem aliquam, tunc ipsi oppidani nostri erunt ad expediendum currum quatuor equorum aut bourn pro eadem expeditione nobis aut cui mandabimus obligati.

Preterea predictis oppidanis damus ac donamus plenam facultatem in omnibus civitatibus et oppidanis (!) tarn nostris quam aliis quibuscunque omnes res puta turmas, pelles tarn magnas quam parvas easque res mercenales emere absque quovis impedimento et aresto.

Insuper dedimus, concessimus praedictis oppidanis circa idem oppidum horlos disponere et locare pro eorum itilitate cum sciencia advocati, de quibus ipse advocatus tertium denarium habebit tollere et levare.

Item donavimus et dedimus oppidanis iam dictis pratum commune alias pastewnik, quod iacet inde fluviuin Wiar et agros villae Zabłocce, pro eorum utilitale et procum omni iure, quem ad modum villae eaedem ante erectionem habebant.

Postquam autem huiusmodi oppidanorum incolarum de Crasnopole libertas per nos in eis litteris ipsis data expirabil, tunc quolibet eorum agrum colens de mante (!) quolibet possesso unam murcam melioris monetae in regno nostro Poloniae currentis et numeri soluti (!) cum duabus mensuris avenae, duobus pellis, duobus niseis et duodecem ovis super festum sancti Martini singulis annis nobis et nostris legitimis successoribus soluere consuetis dare sit astrictus pro omnibus laboribus et aliis solutionibus et angariis, – harum quibus sigillum nostrum praesentibus est appressum testimonio literarum.

Actum in Leopoli die sabbathi proximo post festum sancti Iacobi apostoli anno Domini millessimo quadringentesimo quadragesimo octavo, praesentibus ibidem magnificis ac generosis Ioanne de Ciszow castellano et capitaneo cracoviensi, Petro de Sprowa palatino et capitaneo leopoliensi, Dobrogostio de Ostrorog camenecensi, Hincza de Rogowo rospiriensi, Ioanne de Brande spicimiriensi castellannis, Ioanne de Sczegeczyn dapifero sandomiriensi et capitaneo lublinensi et aliis quam plurimis fidedignis testibus circa praemissa.

Datum per manus magnificorum Ioannis de Koniecpole cancellarii et Petri de Szczegoczyn vicecancellarii regni Poloniae sincere nobis dilectorum utque eiusdem magnifici Ioannis de Koniecpole regni Poloniae cancellarii et capitanei syradiensis.

Грамоту сю в потвердженні кор[оля] Жиґимонта Августа з 1558 р. вписано до книг перемиського земства на жадання «famatus Franciscus Chrosciel consul civitatis Nizankoviensis» – Львів[ський] краєв[ий] архів, кн. зем[ська] перем[иська] 122, с. 1145.

Примітки

…право містечку Краснополю (Нижанківцям) в пoв[іті] Перемиськім – тепер м. Старосамбірського р-ну Львівської обл. (Історія міст і сіл Української РСР: Львівська область. – С. 775).

Подається за виданням: Грушевський М.С. Твори у 50-и томах. – Львів: Світ, 2005 р., т. 7, с. 184 – 186.